SHORT STORY./.SHORT STORY./.SHORT STORY./.SHORT STORY./.SHORT STORY./.

Caûm nhaän tieáng “chaøo”… 1-Laâu laém roài toâi môùi ñöôïc nghe moät gioïng haùt ngöôøi Vieät truyeàn caûm nhö vaäy.Nhaïc só Marc Lavoine vieát ca khuùc Bonjuor Vietnam (Xin chaøo Vieät nam) baèng tieáng Phaùp- vaø taát nhieân Phaïm Huyønh Anh haùt baèng tieáng Phaùp_vaäy  maø taát caû nhöõng ñieàu aáy döôøng nhö chæ coøn laø moät laøn söông moûng manh, daàn daàn bò xoùa tan khi Quyønh Anh caát tieáng töï tình vôùi Vieät Nam queâ meï. Giong haùt coâ tha thieát quaù, chaát chöùa bao nhieâu laø noåi nieàm!            Möôøi taùm tuoåi, sinh ra vaø lôùn leân ôû Bæ- nôi caùch xa queâ cuõ haøng vaïn daëm, lieäu Quyønh Anh ñaõ coù ñöôïc laàn naøo veà Vieät Nam ñeå thoát leân tieáng chaøo Vieät Nam, ñeå boàng beành treân nhöõng chieác xuoàng ba laù doïc theo con soâng queâ höông ñeå nhìn thaáy maøu thôøi gian ñoïng laïi treân nhöõng ñeàn ñaøi thaønh quaùch cuûa nhöõng vöông trieàu cuõ, hoaëc chæ ñeå hoøa mình trong doøng ngöôøi ñoâng vui treân phoá cuøng mang maøu toùc ñen vaø ñoâi maét xeách nhö coâ… nhö trong lôøi ca maø Quyønh Anh ñaõ haùt? Nhöng coù heà gì khi maø töø trong saâu thaúm taâm hoàn coâ luoân voïng aâm tieáng goïi thaàm khoâng döùt cuûa coäi nguoàn, cuûa moät vuøng ñaát yeâu thöông ñaõ höùng chòu nhieàu bom ñaïn, tai öông.            Nghe Quyønh Anh haùt chôït saùng theâm nhöõng ñieàu töôûng nhö nghòch thöôøng trong cuoäc soáng: laém khi xa maø laïi raát gaàn, ra ñi nhöng thaät loøng chöa töøng quay böôùc. Vaø thaám thía theâm moät ñieàu töøng ñöôïc ñuùc keát: coù moät thöù ngoân ngöõ khaùc maïnh meõ vaø kyø dieäu gaáp bao laàn tieáng noùi  thöôøng ngaøy coù theå lay ñoäng con tim haøng vaïn ngöôøi: ngoân ngöõ cuûa xuùc caûm chaân thaät ñöôïc theå hieän qua aâm nhaïc.2-Ñaõ laâu laém roài toâi môùi ñöôïc nghe moät gioïng haùt ngöôøi Vieät ñeïp maø trong treûo ñeán nhö vaäy. Quyønh Anh lôùn khoân beân trôøi taây, hít thôû khoâng khí cuûa xaõ hoäi coâng nghieäp hieän ñaïi, quen thuoäc vôùi nhöõng traøo löu caùch taân trong ñôøi soáng aâm nhaïc, vaäy maø gioïng haùt vaån trong saùng, loái haùt gaàn nhö chaân phöông. Khoâng uoán eùo, chaû chôùt, aùi nam aùi nöõ, khoâng leø nheø reân ræ, cuõng chaúng coá tình laøm meùo gioïng phaù tieáng… nhö bao gioïng ca goïi laø “theå nghieäm”, “phaù caùch”, “tìm toøi caùi môùi” cuõa nhöõng ca só haùt nhaïc tröû tình maø toâi töøng ñöôïc nghe hay “bò nghe” töø nhieàu naêm qua. Thaäm chí coù ca só haùt nhaïc  lôøi Vieät maø ngöôøi Vieät bình thöôøng nghe khoâng hieåu ñang haùt gì, hoaëc nghe nhö ngöôøi nöôùc ngoaøi ñang uù ôù haùt tieáng Vieät! Giöûa bao oàn aøo, nhoán nhaùo, gioïng haùt Quyønh Anh giuùp toâi xaùc tín theâm raèng: caùi ñeïp thöôøng dung dò, trong laønh.             3-Marc Lavoine ñaõ noùi thay noãi loøng cuûa nhöõng ngöôøi Vieät xa queâ höông nhö Quyønh Anh. Xa töø thuôû môùi chaøo ñôøi. Khoâng ít ngöôøi ngaïc nhieân thuù vò khi moät nhaïc só Phaùp nhö Marc Lavoine laïi vieát leân nhöõng doøng nhaïc tha thieát vaø ca töø nhieàu hình aûnh vaøgiaøu chaát thô veà Vieät Nam. Coù theå noùi neáu nhö khoâng caûm, khoâng hieåu veà ñaát nöôùc hình chöû S ôû bôø bieån Ñoâng thì chaéc raèng oâng seõ khoù loøng coù ñöôïc nhöõng doøng caûm xuùc nhö vaäy. Moät nhaïc só taøi naêng, moät ngöôøi baïn ñaùng quyù cuûa ngöôøi Vieät Nam.            Nhöng coù moät thoaùng buoàn khi nhaåm laïi ca töø. Döôøng nhö nhieàu ngöôøi vaån chæ bieát ñeán , nhôù ñeán  moät Vieät Nam cuûa chieán tranh khoác lieät, hoaëc moät nöôùc noâng nghieäp ngheøo khoå. Caùc vöông trieàu xöa thì ñaõ phuû lôùp buïi daøy cuûa thôøi gian, chæ thaáy hieän roõ cuoán  phim chieán tranh cuûa Coppola vôùi chieác tröïc thaêng gaàm ruù “nhöõng baø meï queâ coøng löng treân ruoäng luùa”, “nhöõng phieân chôï noåi vaø nhöõng chieác xuoàng ba laù”… Chæ baáy nhieâu  thoâi sao?             Cuoäc chieán tranh ñaõ keát thuùc ba thaäp nieân roài, raát laâu tröôùc theá heä Quyønh Anh sinh ra. Vaäy maø…  Laøm sao ñeå moïi ngöôøi thaáy roõ moät hình aûnh Vieät Nam hoøa bình, moät Vieät Nam ñaõ thay da ñoåi thòt, noå löïc vöôn leân töøng ngaøy vaø ñang môõ loøng vôùi baïn beø theá giôùi? Traùch nhieäm naøy cuûa ai? Ai seõ laø nhöõng söù giaû ñem ñeán vôùi theá giôùi hình aûnh cuûa moät Vieät Nam môùi, ñaõ ñoåi thay?                                                                                                 

__________________________________________________________________________________ 

 Thaày hai muoãng

 

Cöù moãi laàn nhìn ñöùa treû teù u ñaàu thì hình aûnh baø toâi ngaøy xöa chöôøm laïnh baèng chieác muoãng thieác laïi trôû veà trong kyù öùc. Möôïn maët löng cuûa chieác muoång vaø ñoä laïnh cuûa thieác ngaâm trong nöôùc laïnh ñeå traán aùp vuøng söng taáy laø kinh nghieäm khoâng chæ cuûa daân gian nöôùc mình maø haàu nhö xöù  naøo cuõng coù. Töø 5000 naêm tröôùc Coâng nguyeân tieàn nhaân  ñaõ bieát duøng muoãng baèng goå, ñaù caåm thaïch, xöông, hay baèng ngaø ñeå chöûa beänh . Vaøo thôøi Trung coå, noâng daân ôû phöông Taây ñaõ coù taäp quaùn ñeo muoãng ôû thaét löng, vöøa ñeå aên côm, vöøa ñeå chöõa beänh!

            Phöông phaùp chöûa beänh baèng muoãng ñaõ laø tieàn thaân cuûa nhieàu hình thöùc bieán theå nhö caïo gioù baèng ñoàng tieàn ôû nöôùc mình, hay laên baøn ñinh treân da ôû chaâu  AÂu.Taát caû caùc phöông phaùp, cho duø khaùc bieät ít nhieàu veà caùch öùng duïng, ñeàu ñöôïc trieån khai töø cô cheá taïo kích öùng ngoaøi da ñeå gaây phaûn xaïñieàu  chænh chöùc naêng hay taùi taïo noäi taïng. Duø vôùi chieác muoãng hay doàng tieàn coå, hình thöùc naøo cuõng laø bieän phaùp ñôn giaûn veà kyõ thuaät, reû tieàn cho ngöôøi daân  vaø hieäu quaû trong ñieàu trò moät soá beänh chöùng thoâng thöôøng, taát nhieân neáu thöïc hieän ñuùng thao taùc, neáu ñuùng chæ ñònh.

            Ñöøng vì beà ngoaøi maø voäi haï giaù phöông phaùp baèng chieác muoãng. Tuy nguyeân taéc vaän haønh ñôn giaûn nhöng ñoäng taùc chöôøm treân thöïc teá laø thao taùc phoái hôïp cuûa phöông phaùp aán huyeät(acupressure) khi ñeø muoãng vaøo vuøng ñau, thoâng maïch taân dòch

(lymphdrainage) keùo muoãng treân maët da vaø xoa boùp moâ meàm( massage) khi rung muoãng treân vuøng caûm öùng. Nhôø ñoù maø heä tuaàn hoaøn vi maïch ñöôïc caûi thieän, daån truyeàn heä thaàn kinh thöïc vaät ñöôïc oån ñònh. Khoâng laï gì thaày thuoác chæ caàn chieác muoãng ñeå taïo taùc duïng an thaàn, thö giaõn, giaûi caûm, haï huyeát aùp…    

            1-Ngaâm muoãng trong nöôùc noùng ít phuùt roài chöôøm huyeät thaùi döông ôû maøng tang ñeå trò chöùng nhöùc ñaàu nöûa beân cuûa  phuï nöõ.

            2-Ngaâm muoãng trong nöôùc ñaù ít phuùt roài chöôøm huyeät aán ñöôøng (naèm giöõa hai chaân maøy) moãi khi caêng thaúng thaàn kinh.

            3-Ngaâm h ai muoãng, moät trong nöôùc noùng, moät trong nöôùc laïnh, roài chöôøm muoãng laïnh treân huyeät nhaân trung( naèm giöõa moâi treân vaø muõi) vaø muoãng noùng treân huyeät thöøa töông(naèm giöõa caøm) ñeå ñieàu trò hoäi chöùng heát “pin”.

            Neáu phöông phaùp ñieàu trò baèng chieác muoãng chæ laø lôøi ñoàn voâ caên cöù thì chuyeân gia thaåm myõ, Rene Koch ôû Berlin, ñaõ khoâng theå noåi tieáng nhôø trieån khai phöông phaùp naøy thaønh kyõ thuaät phuïc vuï saéc ñeïp voùi taùc duïng taêng chaát collagen noäi sinh döôùi da vaø caûi thieän löôïng döôõng khí trong teá baøo bieåu bì. Nhôø hai chieác muoãng canh, ngaâm trong hai ly nöôùc noùng laïnh, ít gioït tinh daàu töø caây thuoác vaø chuùt kieán thöùc veà huyeät choáng neáp nhaên treân maët, trung taâm thaåm myõ cuûa Koch luùc naøo cuõng ñoâng khaùch ñeán ñeå choáng neáp nhaên maø khoâng caàn duøng thuoác.

            Theo Noäi kinh, y thö goái ñaàu cuûa thaày thuoác nghaønh y hoïc coå truyeàn, ñieàu trò baèng thuoác khoâng kheùo baèng lieäu phaùp khoâng caàn duøng thuoác. Thaày thuoác ngaøy xöa vì theá ñaõ quaû quyeát chaâm ñuùng moät huyeät baèng uoáng ba thang thuoác. Ñieàu trò baèng caùch ñaùnh thöùc söùc ñeà khaùng bao giôø cuõng toaøn dieän hôn laø chæ troâng caäy vaøo chi vieän ngoaïi lai. Laøm y khoa khoâng nhaát thieát luùc naøo cuõng phaûi caàn ñeán duïng cuï chuyeân moân phöùc taïp. Vôùi moät chuùt tri thöùc khoa hoïc, vôùi moät chuùt saùng taïo, ngay caû vaät duïng thoâng thöôøng cuõng coù theå trôû thaønh phöông tieän ñieàu trò hieäu quaû.

            Chieác muoãng laø moät ví duï.

                                                                                       Baùc só Löông Leã Hoaøng          

_______________________________________________________________________________________________________________

                                                                                                  Ai coù lyù?

              Nhöõng naêm cuoái theá kyû 20 laø thôøi ñieåm ñaùnh daáu böôùc ngoaët quan troïng trong lòch söû phaùt trieån cuûa neàn y hoïc hieän ñaïi. Vì ñoù laø khoaûng thôøi gian vôùi nhieàu phaùt kieán thay ñoåi boä maët cuûa nghaønh y döôïc, trong soá ñoù khoâng theå boû qua nhöõng tieán boä trong ñieàu trò ung thö. Nhôø kyõ thuaät chaån ñoaùn ngaøy caøng tinh vi cuõng nhö phöông tieän ñieàu trò ngaøy caøng hieäu quaû, ung thö trong nhieàu tröôøng hôïp khoâng coøn laø vaán ñeà nan giaûi.Tuy vaäy, ung thö vaån chöa thöïc söï bò ñaåy luøi vì moät lyù do raát ñôn giaûn, bieän phaùp phoøng ngöøa ung thö vaån chöa ñöôïc thöïc hieän vôùi hieäu naêng nhö mong muoán.            Phía sau thöïc traïng ñoù coøn coù nguyeân nhaân khaùc. Noùi ñuùng hôn coøn coù ñeán hai lyù do:                1-Soá thaày thuoác chæ tin vaøo bieän phaùp dao keùo, vieân thuoác hoùa trò hay chieác maùy xaï trò vaån coøn chieám ña soá, duø chính hoï hieåu roû hôn ai heát laø khoâng theå naøo giaûi quyeát tình traïng quaù taûi neáu khoâng coù giaûi phaùp naèm ngoaøi beänh vieän, giaûi phaùp trong tay ngöôøi daân.            2-Thaày thuoác nghaønh y teádöï phoøng vaån chöa ghi ñaäm hai tieáng ung thö vaøo soå coâng taùc, thay vì chæ taäp trung vaøo beänh laây lan.            Ung thö nhôø ñoù tung hoaønh ngang doïc theo “kieåu trôøi keâu ai naáy daï”, trong khi bieát bao nhieâu coâng trình nghieân cöùu treân khaép naêm chaâu chöùng minh laø nhieàu loaïi sinh toá vaø khoaùng toá vi löôïng coù khaû naêng goùp phaàn ngaên chaën söï hình thaønh cuûa teá baøo ung thö treân nhieàu  cô cheá khaùc nhau, töø baûo veä caáu truùc cuûa nhaân teá baøo cho ñeán trung hoøa ñoäc chaát sinh ung thö.             C uõng chính vì theá maø ngaøy mai, trong nhieàu thaùng ngaøy tröôùc maét, con soá beänh nhaân chôø ñôïi trong beänh vieän ung böôùu chæ coù theå tieáp tuïc taêng cao. Ñaây khoâng laø döï ñoaùn voâ caên cöù. Ñoù laø moät thöïc teá hieån hieän vaø deã hieåu vì con soá thaày thuoác chuyeân khoa chæ coù theå taêng theo caáp soá coäng trong khi soá ngöôøi nhieãm beänh nhaûy voït theo caáp soá nhaân. Phaûi caàn bao nhieâu naêm ñeå ñaøo taïo moät baùc só chuyeân khoa thaïo tay ngheà, trong khi beänh ung thö taùi phaùt di caên vôùi vaän toác tính baèng ngaøy. Cho duø baùc só coù theå nhòn aên boû nguû ñeå caét ung böôùu, cho duø chieác maùy xaï trò coù theå thao taùc 24 giôø, thì beänh vieän vaån khoâng giaûi quyeát khoái löôïng beänh nhaân toàn ñoïng. Chaát löôïng ñieàu trò chaéc chaén seõ khoâng theå naøo baûo ñaûm neáu thöôøng xuyeân beänh vieän ñoái ñaàu vôùi quaù taûi. Giai phaùp laâu daøi cho beänh nhaân ung thö  khoâng theå tìm thaáy treân baøn moå, döôùi chieác maùy xaï trò hay treân giöôøng beänh phuïc hoài. Ñaùp aùn naèm ngoaøi khuoân vieân beänh vieän.Hôn theá nöûa, giaûi phaùp khoâng theå chæ taäp trung vaøo beänh vieän ñaàu nghaønh, maø phaûi traûi ñeàu ñeán töøng thoân laøng heûo laùnh. Vaán ñeà khoâng phaûi laøm sao moå kheùo hôn, xaï trò hieäu quaû hôn, hay chuyeån beänh ñuùng tuyeán hôn. Ñoù chæ laø bieän phaùp taïm bôï. Caâu hoûi ñuùng nghóa nhöng ñang  bò xao laõng laø laøm theá naøo ñeå baûo veä nhöõng ngöôøi chöa bò ung thö ? Khoâng theå ñaåy luøi beänh ung thö neáu ngöôøi chöa beänh khoâng ñöôïc trang bò kieán thöùc y hoïc phoå thoâng. Chæ coù theå kieãm soaùt ung thö khi ngöôøi lôùn tuoåi ñöôïc ñöôïc löu taâm ñieàu trò döï phoøng baèng hoaït chaát “khaùng o xy hoùa”, khi coâng nhaân ñöôïc boài döôõng choáng ñoäc chaát “oxy-hoaù” trong giôø giaûi lao vaø coøn nhieàu nöõa… Coù nhö theá, thì trong naêm naêm hay möôøi naêm môùi coù theå giaõm thieåu con soá beänh nhaân phaûi giaûi phaåu, xaï trò; phaûi ñieàu trò hoài phuïc.            Trong yù nghóa vöøa trình baøy, cheá ñoä dinh döôõng ñuùng caùch voùi sinh khoaùng toá laø moät trong caùc yeáu toá caàn ñöôïc chuù troïng haøng ñaàu cho muïc tieâu phoøng beänh vì, ba lyù do raát ñôn giaûn :            -Sinh toá vaø khoaùng toá laø phöông tieän reû tieàn.             -Sinh toá vaø khoaùng toá laø phöông tieän deã aùp duïng.            -Sinh toá vaø khoaùng toá laø phöông tieän hieäu quaû.            Vôùi ngöôøi beänh thì ñôn giaûn hôn nhieàu.          

_________________________________________________________________________________________________________________

 

  

                                                                      GIAO KEØO CUÛA LUÕ

 

          Cöù nhö laø giao keøo töø tröôùc, khoaûng raèm thaùng 7 haøng naêm laø luõ laïi ñoå veà mieàn Taây. Thieät haïi do luõ gaây ra laø khoâng ít, nhöng khoâng phaûi bao giôø noù cuõng ñem ñeán caùi haïi maø coøn coù caû nhöõng  saûn vaät kyø thuù nhö ñeå chuoäc laïi phaàn naøo loài laàm ñaõ troùt gaây ra.

            Moäc Hoùa queâ toâi naèm trong vuøng Ñoàng Thaùp Möôøi baït ngaøn röøng traøm nguyeân sinh xanh thaúm. Tröôùc kia thaûm thöïc vaät ôû ñaây khaù phong phuù, nhieàu caây sao, daàu, baèng laêng xxen laãn trong caùc traûng coû nguùt ngaøn. Nhieàu caùnh ñoàng hoang raäm raïp lau saäy, baøng, coû naêng… Nhöõng ñaàm laày moïc ñaày sen, suùng xen laån meânh moâng nhöõng caùnh ñoàng luùa, vöôøn caây aên traùi, gioàng ruoäng hoa maøu. Con soâng Vaøm Coû Taâychay3 ngang Moäc Hoùa roài ñoå ra bieån luoân laø con soâng ñeïp, nhaát laø ñoái nhöõng ai töøng taém mình trong doøng nöôùc xanh maùt aáy. Soâng cung caáp nöôùc cho saûn xuaát noâng nghieäp vaø sinh hoaït cho cö daân, ñoàng thôøi laø ñöôøng giao thoâng thuyû thuaän lôïi ñi khaép caùc tænh thaønh Nam Boä. Thuûy cheá phaân ra roû reät muøa caïn , muøa luõ phuø hôïp vôùi muøa kho vaø muøa möa haøng naêm.Ngoaøi ra cöûa soâng um tuøm maém, ñöôùc, döøa nöôùc, chaø laø, oâ roâ, coùc giaù, baàn… Bôûi theá Moäc Hoùa giaøu taøi nguyeân thuûy sinh töï nhieân nhö caù, toâm, cua, oác… Coù hôn 120 loaøi ca ùnöôùc  ngoït cuøng nhieàu loaøi caù coù giaù trò thöông cao nhö eách, nhaùi raén, ruøa… trong caùc vuøng böng truõng, soâng vaø ven keânh raïch.

            Tuoåi thô toâi lôùn leân cuøng nhöõng con nöôùc luõ. Chuùng chôû ñi cuûa toâi khoâng bieát bao nhieâu laø kyõ nieäm. Nhöõng mua hoa ñoàng noäi, nhöõng troø chôi daân daõ, nhöõng con caù roâ phi, con cua ñoàng luoân “cöïa quaäy” trong toâi suoát moät thoài treû daïi.Nhöõng naêm luõ lôùn, nöôùc soâng Tieàn ( thöôïng löu Cao Laõnh) vaø soâng Haäu  (thöôïng löu Long Xuyeân) chaûy traøn theo caùc keânh vaøo Ñoàng Thaùp Möôøi. Khi aáy möïc nöôùc soâng Vaøm Coû Taây cuõng baét ñaàu daâng leân sau caùc côn möa ñaàu muøa do gioù muøa Taây Nam mang ñeán. Töø Ñoàng Thaùp Möôøi, moät phaàn nöôùc luõ ngöôïc laïi soâng Tieàn ôû haï löu, moät phaàn chaûy ra soâng Vaøm Coû Taây, laøm ngaäp luït moät vuøng roäng lôùn .

            Ñaàu muøa luõ, nöôùc xaêm xaép meù ruoäng, ñoù laø luùc luõ ñoàng co cuïm laïi, ruùc vaøo hang, khi ñoù bao nhieâu laø moùn ngon cheá bieán töø thòt…. Chuoät laàn löôït ra ñôøi. Khoâng rieâng gì chuoät, nhöõng con ca,ù eách, raén, ruøa… doïc theo caùc con möông, con raïch , cuõng ñeàu trôû thaønh nhöõng moùn aên khoù queân cho baát cöù ai thuoäc doøng doõi “con Ngoïc Hoaøng”.

            Muøa luõ veà cuõng laø muøa cuûa boâng ñieân ñieån. Doïc theo hai bôø soâng Vaøm Coû Taây, ñieân ñieån troå boâng vaøng röïc. Nhöõng chuøm ñieân ñieån ñung ñöa treân maët nöôùc nhìn töø xa cöù nhö luõ böôùm vaøng löôïn lôø treân daûi treân daûi luïa maøu traéng baïc. Ai ñaõ töøng soáng ôû Mieàn Taây muøa luõ thì khoâng theå khoâng bieát ñeán boâng ñieân ñieån. Caøng khoâng thee63 khoâng bieát ñeán noài canh chua boâng ñieân ñieån naáu vôùi caù linh hay caù roâ ñoàng. Caùi vò nhaãn nhaãn, buøi buøi cuûa noù ñaõ trôû thaønh moät phaàn kyù öùc cuûa nhöõng ngöôøi xa queâ. Cuoái muøa luõ, phuø sa ñeå laïi cho nhöõng caùnh ñoàng baùt ngaùt maøu xanh cuûa luùa.( Theá maø, ñaõ coù luùc toâi khoâng bieát raèng nhöõng haït gaïo nuoâi toâi lôùn leân cuõng troå ra töø ñaáy!).

            Neáu ñeán Moäc Hoùa vaøo muøa luõ, khaùch coù theå ngao du ghe maùy treân soâng Vaøm Coû Taây, laøm vaøi ly ñeá nhaém vôùi caù loùc nöôùng trui, ngaém boâng ñieân ñieån ñeïp ñeán nao loøng.Leânh ñeânh vaøo röøng traøm Taân Laäp, Trung taâm Baûo toàn döôïc lieäu Ñoàng Thaùp Möôøi, thaêm goø Baéc Chieâng, Chuøa Noåi, di chæ khaûo coå Goø Ñeà                                  

, Goø chuøa, di tích lòch söû Baéc Chan, Nhôn Hoøa Laäp, Cöûa Khaåu Bình Hieäp… ra veà haún baát cöù ai cuõng seõ khoù queân moät vuøng ñaát hieàn hoøa vôùi nhöõng con ngöôøi hoàn haäu töï bao ñôøi ñaõ soáng chung vôùi luõ.

            Toâi lôùn  leân rôøi queâ ñi hoïc, gaàn möôøi laêm naêm ñaõ coù bieát bao “muøa luõ”chaûy qua ñôøi mình. AÁy laø nhöõng va vaáp tröôùc ngöôûng cöûa cuoäc ñôøi, nhöõng lo toan möu sinh, nhuõng khoù nhoïc ñôøi thöôøng. Tröôûng thaønh hôn chuùt ñænh, tænh taâm nhìn laïi, ñuùng khoâng phaûi luùc naøo “luõ” cuûng ñem ñeán nhöõng phieàn muoän cho mình. Coù leõû nhieàu luùc, luõ goät röûa cho taâm hoàn mình maùt saïch maø mình khoâng heà hay bieát!

            Giôø naøy ôû mieàn Taây, luõ laïi theâm moät laàn thöïc hieän giao keøo cuûa mình, nghóa laø ñang baét ñaàu ñoå ñeán…

                                                           

                                                            NGUYEÃN HÖÕU HUY NHÖÏT – Baùo Kinh teá SG                                                                           _______________________________________________________________________________________________________________                                                                                                                                        

  

LYÙ LUAÄN CUÛA MA MEN

 

        Baøn veà nguy hieãm cuûa röôïu bia e maát choå cuûa trang baùo khi xöa nay khoâng bieát bao nhieâu taùc giaû ñaõ keâu gaøo boû röôïu nhöng chæ hoaøi coâng. Hieåu veà tai haïi cuûa röôïu bia thì chaéc ai cuõng roû, nhöng soá ngöôøi ñuû can ñaûm quay löng tröôùc baøn nhaäu tröôùc sau vaån laø thieåu soá! Ñoàng yù laø khoâng deå boû khi nhieàu moùn aên ñaäm ñaø veà höông vò neáu ñöôïc troän nheï vôùi nguïm röôïu .  Nhöng ñoù chöa haún laø lyù do. Ñöøng töôûng chuyeân gia ngaønh bia boït laàm lyø caïn cheùn. Khoâng ít ñeä töû cuûa Löu Linh saún saøng lôùn tieáng coå ñoäng cho thoùi quen naâng ly 100% vôùi  nhieàu luaän cöù khoâng haún laø voâ lyù. Moät soá tröôøng hôïp nghe qua coù phaàn hôïp lyù, ñuû ñeå baøn nhaäu ôû væa heø ít khi thieáu khaùch.

            Neáu moät tuaàn coù baûy ngaøy thì bôïm nhaäu cuûng coù toái thieåu baûy ngaøy ñeå caûi chaøy caûi coái( khoâng daùm vieát laø nguïy bieän e mích loøng caùc nhaø haøng ñang treo quaûng caùotheo kieåu uoáng naêm taëng moät, cöù nhö uoáng bia chaúng khaùc aên keïo!), coù leõ ñeå moãi ngaøy aåm khaùch coù theå tuøy theo tình hình thöïc teá maø choïn moät…  slogan, nhaèm chöùng minh uoáng röôïu laøm gì coù haïi, hay coù haïi thì cuûng khoâng coù gì traàm troïng ñeán ñoä phaûi la hoaûng!

            Luaän cöù thöù nhaát : coù  nhaäu quaéc caàn caâu chæ caàn thaúng caúng moät ñeâm laø laïi ñaâu  vaøo ñoù vì  ñoä coàn seõ bò hoùa giaûi trong giaác nguû. Ñuùng laø nguïy bieän! Cô theå moãi giôø chæ coù theå loaïi tröø 0,1% ñoä coàn . Nhö theá thôøi gian thanh lyù ñoä coàn phaûi tyû leä vôùi möùc ñoä say sæn. Ngöôøi quaù sæn coù theå nguû li bì suoát ñeâm theá naøo vaån khoâng heát say vaøo saùng hoâm sau. Baèng chöùng laø theo thoáng keâ cuûa ngaønh an toaøn giao thoâng, ña soá tai naïn vaøo saùng sôùm laø do ngöôøi laùi say meøm ñeâm tröôùc ñoù. Ngay trong ñeâm nhaäu thì tyû leä tai naïn dó nhieân thaáp hôn vì aúm khaùch haøng veà nhaø baèng taxi!

            Bieän chöùng thöù hai: ñoái töôïng beùo phì ít bò haïi vì röôïu nhôø  chaát beùo trong maùu giuùp gia toác tieán trình giaûi ñoäc röôïu cuûa laù gan. Sai hoaøn toaøn. Theo nhaän xeùt cuûa chuyeân  gia veà beänh gan do röôïu ôû Anh, ngöôøi coù da coù thòt coøn coù theâm khuynh höôùng ít uoáng röôïu hôn ngöôøi maûnh mai. Ngöôøi maäp vì theá ít say ñeán ñoä bí tæ, neáu so vôùi ngöôøi mình haïc xöông mai. Löôïng môõ döôùi da khoâng aên nhaèm gì heát vôùi chuyeän giaûi röôïu. Ngöôïc laïi, ngöôøi dö caân neáu uoáng röôïu deå bò beänh  tim hôn ngöôøi coù troïng löôïng trong ñònh möùc bình thöôøng.

            Giaûi thích thöù ba: neáu ñaõ lôû say chæ caàn uoáng caø pheâ ñen vaø taém nöôùc thaät laïnh. Nghe qua raát ñaùng tin vì gaëp gaëp caø pheâ ñaëc quaùnh nhö nöôùc ñaù thì maáy ai khoâng tænh nhö saùo. Ñuùng, Nhöng chæ ñuùng cho nhöõng ngöôøi chöa nhaäu. Keát quaû cuûa nhieàu coâng trình nghieân cöùu cho thaáy ñoä coàn trong maùu khoâng ñoåi gì heát cho duø coù noác nhieàu taùch caø pheâ ñen hay ñöùng caû giôø döôùi voøi nöôùc laïnh. Taùc duïng toát duy nhaát cuûa vieäc uoáng caø pheâ vaø taém nöôùc laïnh laø daân nhaäu trong luùc uoáng vaø taém thì khoâng theå nhaäu tieáp!

            Traàn tình thöù tö : laøm vieäc naëng cho ñoå moà hoâi sau böûa nhaäu thì mau tænh.Traät laát. Ñoå moà hoâi sau khi nhaäu nheït chæ laøm taêng ñoä coàn trong maùu do maát theâm  nöôùc vaø chaát ñieän giaûi. Ñoù laø chöa keå nguy cô truïy tim maïch hay nhoài maùu cô tim ôû ngöôøi cao huyeát aùp, nhaäu say roài vaän ñoäng thaùi quaù.

            Bieän luaän thöù naêm: röôïu thòt thöôøng ñi ñoâi.Theo nhieàu bôïm nhaäu, thòt khoâng chæ ngon hôn nhôø röôïu. Muoán giaõm ñoä röôïu trong maùu chæ caàn aên thòt trong luùc nhaäu ñeå möôïn chaát ñaïm trong röôïu nhaèm giaõm thieåu tieán trình haáp thu röôïu vaøo maùu.Nghe töôûng hôïp lyù nhöng chæ laø aûo töôûng. Coù hay khoâng coù chaát ñaïm thì röôïu vaån vaøo maùu. Ñaõ uoáng röôïu maïnh laïi th eâm thòt beùo thì chæ giuùp gan mau nhieãm… môõ !

            Phaân bua thöù saùu : ruôïu kî ñoà ngoït. Khoâng sai vì ít khi thaáy ai choïn cheø ñeå uoáng bia. Chæ coù ngöôøi cho choù aên cheø sau khi uoáng bia! Aùp duïng luaät töông khaéc neân moät soá “thaày röôïu” khuyeân aên ngoït trong böûa nhaäu ñeå gan coù cô sôû thuùc ñaåy tieán trình giaûi ñoäc. Khoâng phaûi suy luaän naøo cuõng laø khoa hoïc, nhaát laø khi ñöôïc dieån giaûi ñuùc keát töø baøn nhaäu ! Chaát ngoït ñaõ khoâng giaõm ñoä coàn maø coøn laøm mau say! Ñoù môùi laø keát quaû cuûa nghieân cöùu khoa hoïc .

            Doã ngoït thöù baûy: ngöôøi bò beänh tieåu ñöôøng neáu tuaân thuû cheá ñoä kieâng cöõ coù theå yeân taâm uoáng röôïu. Quan nieäm naøy quaû thaät voâ cuøng nguy hieåm vì hoaøn toaøn sai leäch. Ngay caû treân ngöôøi chöa beänh, uoáng röôïu, ñaëc bieät sau böûa aên chieàu,  laø yeáu toá khieán ñöôøng huyeát khoâng oån ñònh trong ñeâm. Vôùi ngöôøi beänh tieåu ñöôøng, tình traïng

naøy caøng boäi taêng. Ngöôøi beänh tieåu ñöôøng khoâng neân uoáng röôïu, hay neáu ñoâi khi khoù traùnh duøng röôïu luùc hoäi heø, neân neù caùc loaïi röôïu ngoït, röôïu traùi caây. Moät ly röôïu vang sau böûa aên laø hình thöùc coù theå chaáp nhaän cho ngöôøi coù maùu quaù ngoït.

            Thaønh thaät maø noùi, khoâng luaän cöù naøo vöøa neâu ôû treân coù yù ñaëc saéc. Aâyù theá maø chuùng vaån tieáp tuïc ñöôïc phoå bieán. Caùi hay cuûa ngöôøi yeâu röôïu laø ôû choå bieän luaän vuïng veà nhö  theá maø vaån coù… caõm tình vieân ! Ai chöa tin xin môøi chieàu nay ra quaùn nhaäu.

                        Baùc Só Löông Leã Hoaøng                                                                  

______________________________________________________________________________________________________________

Noùi coù saùch, maùch coù chöùng

                        Sinh toá, Khoaùng toá? Chuyeän nhoû! Chöa chaéc! Haàu nhö ngöôøi naøo cuõng bieát nhieàu veà sinh toá vaø khoaùng toá, nhöng khoâng phaûi ai cuõng hieåu roõ veà giaù trò cuûa hai nhoùm hoaït chaát naøy. Cho ñeán giöûa theá kyû 20,  giaù trò cuûa sinh toá coøn thu heïp trong phaïm truø dinh döôõng. Kieán thöùc veà khoaùng toá coøn haïn heïp hôn theo kieåu chaát voâi caàn cho xöông, chaát saét caàn cho hoàng caàu. Phaûi ñôò ñeán thaäp nieân 1970, sinh toá vaø khoaùng toá môùi coù böôùc böùc phaù treân dieån ñaøn y hoïc nhôø tieán boä cuûa ngaønh sinh hoùa. Töø thôøi ñieåm ñoù, thaày thuoác thaät söï hoà hôûi tìm caùch öùng duïng sinh vaø khoaùng toá trong ñieàu trò.  Ñeán cuoái theá kyû 20, caùc loaïi sinh toá coù coâng naêng höng phaán söùc ñeà khaùng nhö tieàn sinh toá A,sinh toá E,C, vaø moät soá khoaùng toá vi löôïng nhö selen, keõm, crom, vanadium… ñaõ trôû thaønh troïng ñieåm cuûa nhieàu coâng trình nghieân cöùu coù lieân quan ñeán ung thö, chaúng haïn:            -Tyû leä nhieãm ung thö ôû Hoà Nam , Trung Quoác (nôi coù maät ñoä töû vong vì ung thö phoåi cao nhaát theá giôùi) giaûm ñeán 20% trong nhoùm ñöôïc ñieàu trò döï phoøng vôùi hôïp chaát bao goàm tieàn sinh toá A, sinh toá E, sinh toá C vaø khoaùng toá selen, theo moät keát quaû nghieân cöùu keùo daøi hôn naêm naêm vôùi treân 30.000 ñoái töôïng.            Chuyeân gia ôû Ñaïi hoïc Johns Hopkins ghi nhaän tyû leä nhieãm ung thö phoåi raát thaáp treân ngöôøi huùt thuoác nhöng khoâng thieáu tieàn sinh toá A. Caùc nghieân cöùu ôû Hoïc vieän Phoøng ngöøa ung thö ôû Thuïy Ñieån sau 20 naêm taäp hoïp döõ lieäu ñaõ quaû quyeát laø ngöôøi huùt thuoác chæ bò ung thö phoåi khi haøm löôïng sinh toá A trong cô theå quaù thaáp.            Taïp chí Dinh döôõng laâm saøng ôû Myõ tröôùc ñoù cuõng ñaõ phoå bieán moät baûn tin vôùi cuøng quan ñieåm. Vieän nghieân cöùu ung thö Phaàn Lan sau ñoù boå tuùc vôùi nhaän xeùt laø neáu muoán öùng duïng tieàn sinh toá A ñeå choáng ñoäc chaát sinh ung thö trong khoùi thuoác laù thì phaûi tieán haønh tröôùc khi phaùt beänh.Nguyeân taéc naøy cuõng coù giaù trò vôùi ngöôøi tuy khoâng huùt thuoác nhöng phaûi tieáp xuùc thöôøng xuyeân vôùi khoùi thuoác.            -Thaày thuoác ôû tröôøng Ñaïi hoïc Califorhia cuõng ñaõ khaùm phaù ra löôïng sinh toá E döï ûtröõ raát thaáp trong cô theå ngöôøi huùt thuoác. Beân caïnh ñoù, trung taâm nghieân cöùu ung thö ôû Baltimore Myõ, ñaõ chöùng minh khoâng chæ tieàn sinh toá A maø sinh toá C, E, cuõng nhö hai khoaùng toá selen vaø keõm thöôøng raát cao trong cô theå ngöôøi khoâng bò ung thö. Töông töï nhö theá, caùc nhaø ñieàu trò cuûa Phaàn Lan ghi nhaän tyû leä ung thö tröïc traøng vaø tuyeán tieàn lieät  raát thaáp treân ñoái töôïng duøng sinh toá E moãi ngaøy, ngay caû ngöôøi huùt thuoác nhieàu naêm.            -Keát quaû coâng trình nghieân cöùu keùo daøi 10 naêm ôû Thuïy Ñieån cho thaáy tyû leä nhieãm ung thö ruoät treân ñoái töôïng bò caêng thaúng ngheà nghieäp cao gaáp naêm laàn neáu so saùnh vôùi ngöôøi coù cuoäc soáng thö thaû. Nhöng khi so saùnh vôùi ngöôøi cuûng bò ñieân ñaàu vì cuoäc soáng nhöng bieát öùng duïng sinh toá E thì tyû leä nhieãm beänh chæ coøn gaáp ñoâi loâ ñoái chöùng.            Theo Hoïc vieän Mieån nhieãm Mieãn nhieãm ôû Nam Phi, möùc ñoä phaùt taùn ung thö phoåi tuøy thuoäc vaøo haøm löôïng sinh toá C trong cô theå. Hoäi doàng Dinh döôõng Myõcung4 ñaõ caên cöù vaøo keát quaû thöû nghieäm ñeå khuyeán caùo ngöôøi huùt thuoác neân boài boå moãi ngaøy ít nhaát 100 mili gam sinh toá C.            Caùc nhaø ñieàu trò ôû Beänh vieän Johns Hopkins sau khi theo doûi maåu maùu cuûa 26.000 phuï nöõ trong löùa tuoåi trung nieân keát luaän laø ñoái töôïng naøo coù haøm löôïng tieàn sinh toá A trong maùu cao hôn bình thöôøng haàu nhö khoâng bò nhieãm ung thö vaø baøng quang.            Chuyeân gia Tröôøng Ñaïi hoïc Berkeley, Myõ, ñaõ chöùng minh laø taäp hôïp sinh toá C, E vaø tieàn sinh toá A coù khaû naêng ngaên chaën söï phaùt trieån cuûa teá baøo ung thö treân nieâm maïc daï daøy. Taùc duïng naøy coøn roû neùt hôn nöûa neáu cô theå khoâng thieáu sinh toá E. Theâm vaøo ñoù, beänh nhaân ñaõ bò ung thö khoâng nhöõng coù khaû naêng chòu ñöïng xaï trò hay hoùa trò cao hôn loâ ñoái chöùng, neáu coù sinh toá E vaø tieàn sinh toá A trong phaùc ñoà ñieàu trò, maø coøn ít bò di caên,  theo baùo caoù cuûa chuyeân khoa ung böùu ôû Phaàn Lan.                Nhôø caáu truùc khaùc nhau neân taùc duïng phoøng beänh cuûa sinh toá coù tính chuyeân bieät. Ñieàu naøy mang laïi lôïi ñieåm laø sinh toá coù theå phaân coâng luøng dieät caùc loaïi ñoäc toá khaùc nhau , nhö sinh toá E chuyeân moân truy naõ ñoäc toá töø chaát beùo vaø trong moâi tröôøng coù thöøa döôõng khí.Tieàn sinh toá A ngöôïc laïi coù aùi tính cao vôùi vôùi chaát sinh ung thö trong moâi tröôøng nhieàu thaùn khí. Sinnh toá C thì thuû dieån trong vai troø kieåm soaùt mao maïch. Noùi caùch khaùc, muoán duøng sinh toá vôùi hieäu quaû toái öu thì ñöøng queân tính coäng höôûng cuûa sinh toá vaø khoaùng toá.            Duø vaäy, maëc daàu vôùi keát quaû khoâng theå choái caõi, vai troø phoøng beänh cuûa sinh toá vaø khoaùng toá vaån chöa ñöôïc ñaùnh giaù ñuùng möùc, ngay caû ôû nhieàu nöôùc tieân tieán. Trong khi Boä Y teá Myõ chính thöùc khuyeán khích aùp duïng sinh toá vaø khoaùng toá ñeå ngaên ngöøa ung thö thì theo moät cuoäc thaêm doø gaàn ñaây ôû CHLB Ñöùc vaån coøn khoâng döôùi 80% ngöôøi daân nöôùc naøy chöa ttin vaøo khaû naêng phoøng beänh cuûa sinh toá vaø khoaùng chaát vi löôïng. Toâi khoâng tin döõ lieäu thoáng keâ cuûa nöôùc mình khaû quan hôn. Ñieàu ñaùng buoàn laø taïi sao nhieàu ngöôøi, keå caû khoâng ít thaày thuoác, khoâng chòu thöû vì ñaèng naøo cuõng khoâng coù bieän phaùp döï phoøng naøo khaùc khaû thi hôn phöông phaùp döïa löng vaøo thieân nhieân. Cho duø 100 ngöôøi döïa löng vaøo sinh toá vaø khoaùng toá chæ coù moät ngöôøi coù theå ngöøa beänh thì ñaõ ñaùng coâng.            Ung thö khoâng bao giôø nhaân nhöôïng. Boù tay ñôïi beänh naøo coù ích gì?!                                

______________________________________________________________________________________________________________